ТАМАРА ВОЛОХОВА, с. Манилы К'уйкнеќу то пипиќльју (ворон и мышь)

Ќеймеј К'уйкнеќу ґ'еќеви тнопетј, унелы. Ќтьвоота туттји, клтнын имтынэќу, јанќо леутльќк дьттилнын, то дяйтэтј г'еќеви. Ттэлькин геметќетиулын, то гејиньмльќиулын, лган тламма кајајдяј, деќќе иви:

- Колё гммо К'уйкнеќу,

Уттын гмнын имтынеќу.

Тденэймеујн гъмъкдяк

Лган тјвок ајајдяк.

Ктагут ќуллу гткалјн тьмг'аты кокдёлгк, ќмек г'инјаты. Ќиъјн тэјтынын пипиќльјин петьгдётьгн. Деќќеќун унмдиг'еты.

- Г'ук како, мдитинэу нотајтадьтьг'о пипиќльјин! Миты юнмметеъвј едиг'еътј.

Дитинын нотајтадьтьг'о, то паллятьку дёнэн. Пкиди ядяј, ќонпј гатятьгалэн эмеудитьв'н.

Јеуг'енэ вг'адёк ијлонэн:

- Кудекј ќи гемелејинмевиги?

- Ќок тденнэв' дитидьтьг'у пипиќльјтьгин.

- То ќейјун уйје инынгиву эттилке? Пјлонэн ќлавол.

- Мдев' гантгеваллэн.

- Кинуји малятьг'тьг'н ќллэ, дяйв'атьгијо эпитьгке дьннэу.

Г'еќеви К'уйкнеќу пепеќдядьтьг'етј.

То јано пипиќльја К'уйкнеќу накотвийвъјн. — Дяво гам еќин ќи мъннтлаге. Г'амин мудьклиги гмлэ дедеътј, деќин ќун эмг'у г'амин ваванак надеулаъмък.

- Эмќун ќдяллаъгтк ядёлэн јойјткн.

- Иви мейјтьг'н пипиќльјн.

Эймеви К'уйкнеку, ветга ќайпипиќу комјлќеулай:

- Апаппо кудетој, Копантельјеќатој. Динн мойкј тэќон, јано имтыдьтьг'он.

- Ќгет, К'уйкјеќу! Ток ќдетги, ќделќив'и.

Яъв'дянма, то дьтьёума К'уйкнеќун ядьтьг'н накајдяйвјн. В'дин мейјтьг'е ќайпипиќу деќин аму велојќо иунын.

Мејинет пльткуй тядюк, иви мќаттльтэл'к, вг'адёк дьлќеты.

Ќайпипиќа ветга напенньн дьлќаг'н. Ќтьво'мтќо намалэнат льлятьв'т, јанќо нанпајќанат јойјтьвептът, то гнтав'лай, јволай удитьвеътк. Вг'адёк јвой екдев'јък јвой камакдяк. Ветга надег'н, гейќиве:

- Апаппо, инет алляпка, г'опта ќудитьвет муъдьък омаќај.

Јволай удитьвеътк, амдел дядяјќалайтј накунньв'инньјн, ктагут ныъвчн:

- Апаппо, ќлляпги! — в'дин деќќе гнтаулай, э'мнно напелан.

К'уйкнеќу льляпи…! — Митэ! Яяја кукенгетј. Тлэ, кукенгетј!

- Миты тяјетатэ, г'опта кумјлќиви: Кудеќј кукумјтидьј? Пипиќльја льлятьг'к яелјойјтг'опо ганпајќалынау, эмг'уќун иви яяја кукегетј.

Декки нэу айтока дитидьтьгу питьгу, иунын К'уйкнеќу Митынак.

- Яво, тую пипиќтую! Ткоёг'лајтк Кольгемаятьг'ата, г'екеви, кольгемаятьг'атј.

Ќайпипиќа нэлэг'ун детлг'н К'уйкнеќу, ветга комјлќев'лай:

- Апаппо кудетој,

Копантельјетон.

Деќќе эъмквльгон

Кув'ейтитлг'етој.

Майјпипиќјава кмг'окв'в'лјн экминын, то энайкелэнэ мтќилэ. Дяйнанэн К'уйкнеќу гейќиве:

- Ќайльм ќи детгы! Эмудитьветк, лган ќевидьтьг'н пелагаг'н, гото мтќи пелагаг'н.

Јийктяве К'уйкнеќу. Ќијн нмелќиняв', тяма тг'нг'аќамаунау. Экминын ќевидьтьг'н, то г'екеви яйтэтј.

- Митэ, ќгит г'ам мтќилнэќу тќевин! Деќќе тодеъмлг'н мтќил. Эмќун мтав'ајн.

Мельтьтьгунын в'в'лјн… А,а! Кумјлќиви. В'в'лјн мелныјлнын, малќаплонэн. Этг'у ван увик дтг'лэунын. Тг'лък камлэлј купијкулг'етј.

- Г'ильък тоёлатьгтоё! Г'аъмн тдяќаптёйвлатък.

Геќе, унмк катќавј

Ќайпипиќа дем нэлэг'ун, ветга комјлќеулай:

- Апаппо кудетој,

Копантельјетој.

Гедеќлын ќатќавој,

Малькит кув'ейтитој.

Гмлэн деќин аму иунын велојќо майјпипиќа ќайпипиќу, то геќеви айме в'аяметј.

Пкиди К'уйкнеќу, ятан мльмлё яяк.

- Апаппо, пте ќпајав'дий, вава инг'е дедетј. Нэкив'јн мнпептколаге, кдьлтэл, то мнкийталаллаге.

Дьлтэлэ. Кийталанма влќа лг'улќл накалиткун.

Мејинет аму дьлќеты, вг'адёк кдеви, то льляпи. Гитэнын, эмет гакойјнтваллэн, јвой тяюк. Ќутты, то яйтэтј јвой г'еќеъвък.

- В'ото, К'уйкнеќу пнав'в'н ќќевииви пипиќајау.

Јтой јайјнойтј. Гатглплэн. Тлама пг'адёй, в'адямтайнј тлэй, јвой ив'в'итик. Ктагут вттеты г'ав'калеэльга мимльтьку.

- Ќок ќде, г'уй гтти мекийги? Витку ткуълг'уги. В'ото гнкј пнав'в'н.

То, дијлнын пнав'в'н в'адяметј. Пнав'в'н тикдяй мемлэтј.

- Киъјн гдину лъјн пнав'в'н?

- Ќуг'етги, этг'у налгн мдеътн. Налгн наллплатн.

- Налгн г'енќу лъјн, једяј иныди мдетн, то мелгнтэви яйтэтј. Деннын иныди, гопта наллплатн.

- Иныди деккин? Недян гмо гнкј млэк, јано дянот келкј. Митынак лг'унын, то деќќе малькит дьпенын мемльтькојќо.

Льмјля гуттин в'аняу гив'лын, ќей дяъќјвоктгепгијо ќонпј лыги, тантэнмъјък увик.

К публикации подготовила

Екатерина Долган